Mossel

Wetenschappelijke naam: Mytilus edulis
Grootte: 7 cm
Gewicht: 30 g (met schaal)

Van mosmossel naar mossel

De gewone mossel is een middelgrote mossel met een gemiddelde lengte van 7 cm. Sommige exemplaren kunnen echter tot 15 cm lang zijn. Beide kleppen hebben dezelfde vorm en hebben een wigvormige omtrek. De schelp is donker tot zwart, bijna volledig glad en gemarkeerd met groeistrepen.

Opvallend aan de mossel is de krachtige 'voet' waarmee hij zich stevig aan de ondergrond hecht en zelfs langzaam en gecontroleerd kan bewegen. Dit wordt mogelijk gemaakt door een kleverige massa die wordt geproduceerd door de byssusklier aan het einde van de byssusdraden. Het antwoord op de veelgestelde vraag "Waarom zijn mosselen zo genoemd?" heeft hiermee te maken. Algen vestigen zich op de byssusdraden, waardoor ze er mosachtig uitzien. Om deze reden werd de mossel vroeger mosmossel genoemd, waaruit in de loop van de tijd de naam mossel ontstond.

Mosselen: ver weg en dichtbij

De gewone mossel komt voornamelijk voor in het oosten en noorden van de Atlantische Oceaan en in de Witte Zee. Hun naaste familieleden zijn daarentegen te vinden in de noordelijke Stille Oceaan en de Middellandse Zee, wat gemakkelijk kan worden afgeleid uit hun namen. De verspreiding van de aquacultuur heeft echter geleid tot enige overlapping van habitats. De gewone mossel is intussen dus ook te vinden in het noorden van de Stille Oceaan.

Blauwe mosselen leven in ondiepe wateren tot ongeveer 50 m diepte of in getijdengebieden. Ze kunnen tot 5 uur zonder water overleven door hun schelp goed af te sluiten en zich zo tegen uitdroging te beschermen.

De mosselen worden met de byssusdraden aan de betreffende ondergrond of hun soortgenoten bevestigd en vormen grote mosselbanken. Het hangt van de soort af of ze de voorkeur geven aan een met algen bedekt substraat of dat ze zich rechtstreeks aan het substraat hechten. Een substraat is een pluizig touw dat aan een lijn met boeien geknoopt wordt.

Zoals alle mosselsoorten voeden mosselen zich met plankton. Ze absorberen het via het ademende water, waaruit ze ook de zuurstof filteren die nodig is voor de ademhaling. Stoffen die niet verteerd kunnen worden, worden weer uitgescheiden.

Mosselen zijn aparte wezens. Tot drie keer per jaar geven de vrouwtjes een enorme hoeveelheid van ongeveer 5 tot 12 miljoen eitjes vrij in het water, waar ze uitwendig bevrucht worden door de mannelijke zaadcellen. De meeste larven worden echter gegeten voordat ze groot genoeg zijn om zich aan de mosselbanken te hechten. Het geslacht van een mossel is te herkennen aan de kleur van het vlees. Vrouwelijke mosselen zijn oranje, mannetjes zijn bleek.

Waar wordt mosselen gevangen

Visserij & duurzaamheid van mossel

De gewone mossel wordt zowel als wilde mossel gevangen als in een aquacultuur. Omdat de wilde mosselen aan de zeebodem vastzitten, worden ze met dreggen gevangen. Dit speciaal voor de mosselvisserij ontwikkelde vistuig bestaat uit verzwaarde netten die over de zeebodem worden getrokken. Zo worden de mosselen gevangen. Een schip trekt meerdere dreggen om de vangst zo efficiënt mogelijk te maken. De kweek vindt plaats in hangculturen, maar ook aan palen, waar de naam mosselpaal vandaan komt.

Belangrijke rol in mariene ecosysteem

Mosselen spelen een zeer belangrijke rol in het mariene ecosysteem. Een mossel alleen al filtert tot 15 liter zeewater per dag voor ademhaling en voeding. Grote mosselbanken hebben het effect van een enorm filtersysteem en een belangrijk ecologisch effect. Bovendien zijn mosselbanken een belangrijke habitat voor andere zeedieren en een belangrijke voedselbron.

Het vangen van schaaldieren wordt door natuurbeschermers kritisch bekeken vanwege de impact ervan op de zeebodem. Aanpassingen aan het net zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat de zeebodem niet meer wordt aangetast dan absoluut noodzakelijk is.

Bij de aankoop van mosselen is het MSC-keurmerk een betrouwbare indicatie dat de mosselen afkomstig zijn van duurzame visserijen. MSC-gecertificeerde mosselvisserijen worden regelmatig gecontroleerd door onafhankelijke deskundigen en wetenschappers en moeten hun vangstgegevens en bestandscijfers beschikbaar stellen voor wetenschappelijke evaluatie.

Gezond én eenvoudig te bereiden

Het zachte vlees van de mosselen met zijn zoute, minerale smaak wordt beschouwd als een uiterst gezonde delicatesse. Mosselen zijn erg mager. Ze zijn zeer rijk aan eiwitten en bevatten de gezonde meervoudig onverzadigde omega-3 vetzuren. Vitamine B12ijzer, zink, selenium en jodium zijn ook in overvloed aanwezig - alle voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft als onderdeel van een gezonde en evenwichtige voeding.

Een ander voordeel van mosselen is hun eenvoudige bereiding. Ze hoeven slechts ongeveer 5 minuten te koken en dan nog eens 5 minuten in heet water te weken. Daarna kunnen ze verder worden verwerkt of direct worden gegeten. De mosselen met pasta, in een mosselsoep met mediterrane kruiden en groenten, witte wijn en knoflook of gestoomd in een lichte saus van venkel en witte wijn zijn erg populair. Maar ook hier zijn geen grenzen aan het plezier van experimenteren, de smaak komt in een Aziatische kokossoep net zo goed tot zijn recht als in combinatie met een Mexicaanse salsa.

Voordat u met de bereiding begint, moet u eerst de mosselen zorgvuldig onderzoeken. Open mosselen moeten worden gesorteerd omdat ze niet meer vers zijn (enige uitzondering: als de mosselen na het kloppen op de schelp sluiten). Omdat de mosselen hun voedsel uit het water filteren, kunnen ze ook onzuiverheden uit het zeewater opnemen, die zich in hun vlees ophopen. Daarom moeten ze grondig onder stromend water worden gespoeld en voor verdere verwerking op een koele plaats tussen 2 en 7°C worden opgeslagen. Dit omdat giftige stoffen en bacteriën zich snel vermenigvuldigen zodra de koudeketen wordt onderbroken.