Kan je nog wel tonijn eten?

Skipjack is de meest gevangen tonijnsoort ter wereld: 56% van alle gevangen tonijn is skipjack. De helft wordt gevangen rondom de eilandstaatjes ten noordoosten van Australië, zoals Tuvalu en Kiribati. Ook komt er veel skipjack uit de Malediven. Daar wordt de 'gestreepte tonijn' uitsluitend met de hengel ofwel “pole & line” gevangen.

Circa 31% van de wereldwijde vangst bestaat uit geelvin, waarmee dit na skipjack de meest gevangen tonijnsoort is. Deze tonijnsoort zwemt in de Atlantische, Indische en Grote Oceaan. In België wordt geelvin veel in blik verkocht en ook als verse tonijnsteak - ook in de supermarkten.

Albacore (of witte tonijn) is ongeveer 4% van de wereldwijde tonijnvangst. Deze tonijnsoort zwemt in de Atlantische, Indische en Grote Oceaan, maar ook in de Middellandse Zee. Albacore wordt ook vaak gebruikt voor verse tonijnsteak en is herkenbaar aan de lichtere kleur.

De grootoog is een grote tonijnsoort, die langzamer groeit dan skipjack en geelvin. Ze wordt aangetroffen in de Indische, Stille en Atlantische Oceaan en vertegenwoordigt 8% van de tonijnvangst ter wereld. Omdat deze tonijnsoort meestal op diepere diepten leeft, hebben ze een dikke laag vet ter isolatie tegen het koude water. Dit vet voegt vocht toe, wat grootoog aantrekkelijk maakt voor sashimi-markten.

Slechts 1% van alle wereldwijd gevangen tonijn is blauwvin. Hiervan zijn drie soorten in vier bestanden: de West-Atlantische, Oost-Atlantische en Mediterrane bestanden, en de bestanden in de Zuidelijke Stille Oceaan. 

Wereldwijd zijn er 23 bestanden (onafhankelijke groepen) van de belangrijkste commerciële tonijnsoorten: 5 skipjack, 4 geelvin, 4 blauwvin, 6 Albacore (witte tonijn) en 4 grootoogbestanden. Een recent rapport van de International Seafood Sustainability Foundation (ISSF, 2021) toonde aan dat 61% van de tonijnbestanden op een gezond niveau staat, 17% overbevist wordt en 22% op een gemiddeld niveau.

Momenteel vind je in België in de schappen en op menu's vooral skipjack, geelvin en albacore met het MSC-keurmerk, wat betekent dat die afkomstig is uit een bestand dat niet wordt overbevist. De blauwvinbestanden staan het meest onder druk en ook met de grootoog en sommige geelvinbestanden gaat het minder goed.

Tonijn komt voor in tropische, subtropische en gematigde wateren. Verspreid over de wereld zijn van elke soort verschillende bestanden te vinden. Deze verschillen genetisch zo van elkaar, dat ze dus als zelfstandige visbestanden kunnen worden beschouwd. Zo gaat het bijvoorbeeld beter met geelvin uit delen van de Stille Oceaan dan met geelvin uit de Indische oceaan.

Tonijn komt voor in tropische, subtropische en gematigde wateren. Neem eens een kijkje op de website van het ISSF, hier kun je per soort bekijken hoe de verschillende tonijnbestanden ervoor staan in de verschillende vangstgebieden. 

Er bestaan heel wat verschillende methoden om tonijn te vangen, denk aan longlines, ringnetten of simpelweg een hengel. En dat alles met of zonder lokvlotten (zogenoemde FADs). Deze verschillende vangstmethoden hebben allemaal een weer een andere impact op het mariene milieu. 

Sommige vangstmethoden leiden tot grote hoeveelheden bijvangst, waarbij bijvoorbeeld ook vaak zoogdieren worden gevangen. Andere vangstmethoden leiden minder of vrijwel niet tot bijvangst. De MSC-standaard voor visserij sluit geen van deze vangstmethoden per definitie uit, maar de MSC-gecertificeerde visserijen moeten wel kunnen aantonen dat de invloed op het overige zeeleven beperkt is. Dit moeten zij aan kunnen tonen met concrete gegevens.

Lees hier meer over duurzame vangstmethoden. Ook kun je hier lezen waarom tonijn niet alleen met de hengel gevangen hoeft te worden.

Tonijn is een migrerende vissoort die enorme afstanden aflegt. Dat wil zeggen dat er internationale beheerafspraken moeten worden gemaakt - over landsgrenzen heen. Bij dit internationale beheer kunnen soms wel meer dan twintig landen betrokken zijn. Dat biedt de nodige uitdagingen en de ervaring leert dat deze gezamenlijke afspraken de ene keer beter worden gerespecteerd dan de andere. Om beter met de problemen van beheer van soorten zoals tonijn om te gaan zijn een aantal regels in de nieuwe visserijstandaard (versie 3.0) aangepast. Deze standaard geldt vanaf 1 mei 2023. Meer informatie over wat de nieuwe standaard voor tonijnvisserij betekent vind je hier.

Omdat er zoveel vraag is naar tonijn - de handelswaarde is hoog - is vaak sprake van illegale visserij (IUU, Illegal, Unreported and Unregulated fishery) en illegale praktijken in toeleveringsketens, waarbij tonijn van allerlei herkomst wordt vermengd.

Daarnaast leidt de druk op de tonijnvisserij en de hoge handelswaarde ook vaak dwangarbeid in de hand. Meer transparantie in de gehele keten is essentieel om de duurzaamheid van de tonijnindustrie en de geldende werkomstandigheden te verbeteren.  Of het nu gaat om vangst, verwerking of levering aan de eindverkoper.

Traceerbaarheid van boot tot bord is dus van groot belang: een traceerbaarheidssysteem is de beste methode om te voorkomen dat fraude en illegale producten als gecertificeerd product in de toeleveringsketen terechtkomen. Het helpt de consument te beschermen en de inspanningen te belonen van iedereen die zo hard werkt om onze oceanen gezond te houden.

De Traceerbaarheidsstandaard zorgt ervoor dat MSC-gecertificeerde tonijn door de hele toeleveringsketen heen gescheiden blijft van niet-gecertificeerde. Die standaard omvat een set specifieke eisen waardoor wordt voorkomen dat niet duurzame tonijn, of zelfs een illegaal product, als duurzaam wordt verkocht aan de uiteindelijke consument.