Wat is overbevissing? Oorzaken, gevolgen en meer

Het spreekt vanzelf dat als op lange termijn meer vis (of mosselen, krabben, octopus, enz.) wordt gevangen dan door natuurlijke voortplanting kan worden aangevuld, dit bestand niet kan voortbestaan.   

De MSC hanteert de definitie van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO). Volgens deze definitie wordt een bestand als overbevist beschouwd wanneer de paaibiomassa zo laag is dat de voortplantingscapaciteit van het bestand is verminderd en daardoor de productie van jonge vis in het geding komt. MSC is er om overbevissing terug te dringen en duurzame visserij te bevorderen.

Deze definitie komt uit de "Gedragscode voor een verantwoorde visserij en de Richtlijnen voor ecolabelling van vis en visproducten uit wildvangst” van de FAO. Deze volgt de meerderheid van de internationale wetenschappelijke gemeenschap. Daarnaast is de definitie in overeenstemming met: 
• de internationale beste praktijken op het gebied van visserijbeheer, 
• en de aanbevelingen van diverse nationale en internationale wetenschappelijke instanties, zoals de NOAA en de ICES. 

Overbevist betekent echter niet “uitgestorven”. Dat een soort is uitgestorven door overbevissing is de laatste honderd jaar niet voorgekomen [1].

Overbevissing van de oceanen. Wat zo eenvoudig klinkt, ligt in feite iets ingewikkelder – er is namelijk geen eenduidige definitie. Hoewel de term “overbevissing” heel eenduidig klinkt, is hij gebaseerd op verschillende uitgangspunten en dus ook op verschillende mogelijke interpretaties. Dat is wetenschap! 

Lees meer over de verschillende vormen van overbevissing en de definitie van wanneer een vispopulatie als overbevist wordt beschouwd.

Waarom gevolgen van overbevissing ons allemaal aangaan

De toestand van oceanen is allesbehalve goed te noemen. Wij allen, de wereldbevolking, dragen nog geen goede zorg voor de oceanen. Visbestanden worden al decennialang overbevist en de biodiversiteit wordt nog eens extra bedreigd door klimaatverandering en vervuiling.

Overbevissing is één van de grootste bedreigingen voor het leven in zee en de gezondheid van de oceanen. Jaar na jaar halen we meer vis, schaal- en schelpdieren uit de oceanen dan op natuurlijke wijze kan worden aangevuld. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) wordt 37,7% van de visbestanden in de wereld momenteel overbevist. 

In ons dossier "overbevissing van de oceanen" vertellen we niet alleen wat overbevissing is; we laten ook zien waarom overbevissing zo schadelijk is en hoe wetenschappers onderscheid maken tussen diverse vormen van overbevissing. Bovendien willen we oplossingen aandragen. Oplossingen met betrekking tot een effectief beheer voor de visserij en oplossingen die wij allemaal gemakkelijk kunnen toepassen in ons dagelijks leven. 

Overbevissing betekent het verlies van een waardevolle voedselbron

We kunnen de wereldbevolking niet blijven voeden als we doorgaan met het roekeloos overbevissen van de oceanen. Integendeel: door overbevissing verliezen we waardevol voedsel voor miljoenen mensen. Duurzaam gevangen vis moet bovenaan de agenda staan! 

De impact van de intensieve visserij op het leven in zee is nu al groot en de vraag naar meer duurzaamheid neemt toe. Alle eerdere oproepen om te stoppen met vissen (bijvoorbeeld door bekende milieuorganisaties zoals Greenpeace) hebben geen succes gehad en zullen er niet toe leiden dat mensen in de toekomst geen vis meer zullen eten. We hebben andere systemen nodig.

Duurzaam vissen als een oplossing voor overbevissing

"Hoe duurzame visserij werkt en hoe duurzame praktijken eruit moeten zien, weten we heel goed", aldus Dr. Rohan Currey, Chief Science and Standard Officer bij de Marine Stewardship Council (MSC). 

"Wat we nu meer dan ooit nodig hebben, is de bereidheid en het juiste politieke beleid om duurzame visserij wereldwijd toe te passen, over alle grenzen heen, in alle wateren en voor alle vissoorten. De strijd tegen overbevissing en voor gezonde oceanen moet wereldwijd in een stroomversnelling komen." 

Een einde maken aan de overbevissing zou een win-win situatie zijn, voor onze planeet en voor de mens: meer vis in de zee en meer vis om de groeiende wereldbevolking te voeden. 

Huidige overbeviste bestanden kunnen in de toekomst meer vis leveren

Achter deze schijnbare tegenspraak gaat een simpel feit schuil: een visbestand dat niet wordt overbevist, is veel productiever dan een bestand dat wel wordt overbevist. 

Wanneer we er samen in slagen de mondiale visserij beter te beheren en duurzaam te maken en de overbevissing van de oceanen een halt toe te roepen, zullen de visbestanden en de mariene ecosystemen zich relatief snel herstellen. En in de toekomst zullen ze zelfs aanzienlijk productiever zijn dan nu. 

Meer visserijen moeten duurzaam vissen

Als internationale en onafhankelijke non-profit organisatie voert de MSC sinds 1997 campagne tegen overbevissing en voor het behoud van visbestanden en gezonde oceanen. De laatste jaren zijn meer visserijen dan ooit overgeschakeld op duurzame praktijken. Eind maart 2021 waren er wereldwijd al zo'n 450 visserijen volgens de MSC-standaard gecertificeerd. Nog eens zo'n 70 visserijen doorlopen momenteel het MSC-beoordelingstraject. Duurzame, MSC-gecertificeerde visserijen vissen niet op overbeviste bestanden. Zij dragen zorg voor de mariene ecosystemen en zien zichzelf als rentmeesters van de zee. 

Wanneer alle visserijen over de hele wereld op duurzame wijze en zonder overbevissing te werk zouden gaan, zouden we zelfs meer vis kunnen vangen. Zoveel meer zelfs, dat we daardoor zouden kunnen voorzien in de dagelijkse eiwitbehoefte van nog eens 72 miljoen mensen (Duits artikel)! 

Naast de strijd tegen overbevissing zet MSC zich ook in om illegaal vissen en destructieve visserijmethoden te voorkomen.

[1] Dr. Gerd Kraus, directeur van het Thünen Instituut voor zeevisserij in een Duits artikel.