De Marine Stewardship Council bestaat 20 jaar en organiseerde daarom op 28 september de Tuna Night: een feestelijk tonijndiner met talkshow. MSC ging met wetenschappers, journalisten en vertegenwoordigers uit de sector in gesprek over tonijn en duurzame visvangst.
Steeds meer mensen willen duurzaam en bewust consumeren; dit geldt ook als ze een visje kiezen. De populaire tonijn wordt helaas nog op veel plekken overbevist. Consumenten willen daarom graag weten of de tonijn die zij kopen of bereiden wel ‘’oke’ is. Maar het is niet makkelijk via het winkelschap of internet je weg te vinden in alle claims en informatie over tonijnsoorten, -populatie en –vangst. Met de Tuna Night wil MSC bijdragen aan heldere tonijnkeuzes voor de consument.
Tonijn kan positieve keuze zijn
Hans Nieuwenhuis, programma directeur Benelux van MSC, opent de avond met een nieuwtje: “Uit vandaag gepubliceerde cijfers blijkt dat Nederlanders gemiddeld 1,25 kilo tonijn per jaar eten. We eten thuis geen enkele vis zo vaak als tonijn. Toch is er veel verwarring over het duurzame gehalte van tonijn. Sommige consumenten schrappen de vis voor de zekerheid dan maar helemaal uit hun dieet. Dat is een valide keuze, maar ik geloof dat je door MSC-gecertificeerde tonijn te kopen, je juist een positieve keuze maakt waarmee je bijdraagt aan gezonde oceanen. Je beloont vissers die duurzaam vis vangen en laat aan vissers die nog niet zover zijn zien dat er een markt is voor een duurzaam product. Zo brengen we de vissector in beweging! Dat dit werkt blijkt wel uit het feit dat nu al 12% van de wereldwijde vangst op zee gecertificeerd is in relatief korte tijd.”
“Door MSC-gecertificeerde tonijn te kopen draag je bij aan gezonde oceanen.”
Wat koopt een consument eigenlijk als hij/zij kiest voor het MSC-keurmerk met het blauwe logo? Hans: “Als je vis koopt met een MSC-keurmerk weet je zeker dat de vis uit een duurzame visserij komt. Hij is gegarandeerd traceerbaar naar een duurzame MSC gecertificeerde visserij:. Een MSC-visserij draagt niet bij aan overbevissing, beperkt de schade aan het omringende zeeleven zoveel mogelijk is en er gelden goede beheersregels voor.”
Hooked aan de blauwvin
De volgende spreker is Steven Adolf, onderzoeker aan de Wageningen Universiteit en expert op het gebied van tonijnvangst. Steven vindt dat je onmogelijk kunt zeggen of ‘de tonijnvangst’ in z’n algemeenheid wel of niet duurzaam is: “Er zijn namelijk al zo’n vijf verschillende voor onze markt belangrijke tonijnsoorten die verspreid zijn over verschillende oceanen en verschillende populaties. Sommige populaties zijn ernstig bedreigd (bijvoorbeeld die van blauwvintonijn in de Western Central Pacific), maar andere soorten doen het over het algemeen heel goed (de skipjacktonijn, die we in 90% van de blikjes tonijn terugvinden), afhankelijk van de locatie op de wereld. Ook drukt de vangstmethode een groot stempel op het duurzaam bestaan van de soort. Je kunt tonijn bijvoorbeeld najagen of lokken met lokvlotten en vangen met ringnetten of hengels: de keuze voor de vangstmethode heeft grote invloed op het omringende zeeleven en de hoeveelheid bijvangst.”
“De tonijn waar de consument het meest over hoort is de blauwvintonijn. Toen ik voor de eerste keer een blauwvintonijn zag was ik ‘hooked’: Het is een enorm beest, een van de grotere jagers in het water. De blauwvintonijn is een grenzeloze vis. Legt duizenden kilometers in de oceaan af. Het is zeer lastig om daar vangstbeleid op te maken. En we zien wat dat voor destructieve effecten kan hebben. Het vlees van de blauwvintonijn is gewild voor sushi en andere rauwe bereidingen. Aan het eind van de twintigste eeuw was er een ware run vanuit Japan en andere landen op de blauwvintonijn. Dit leidde tot enorme overbevissing.”
“De blauwvintonijn is een grenzeloze vis.”
“Ik weet nog dat er een tiental jaar geleden scenario’s waren waarbij de tonijn binnen drie jaar uitgestorven zou zijn. Dankzij vangstbeperkingen (voor vissen van onder de 30 kilo bijvoorbeeld) is dat beeld bijgedraaid. De blauwvintonijn is nog steeds in gevaar in de Pacifische Oceaan, maar in de Atlantische Oceaan en Middellandse Zee is er sprake van een duidelijke comeback. In de kust voor Spanje zagen we weer orka’s. En die orka’s komen alleen als er blauwvintonijn te vinden is. Spectaculair! Het laat zien dat goede regels daadwerkelijk effect kunnen hebben.”
MSC-keurmerk zorgt voor weerstand
Op de avond spreken ook twee personen namens MSC-gecertificeerde tonijnvissers. Henk Brus, Managing Director van het wereldwijde tonijnmarketingbedrijf Pacifical neemt van zo’n 200 schepen tonijn af. Die visserij vist op volwassen vrijzwemmende tonijn met grote sleepnetten en is MSC-gecertificeerd. Henk: “Het MSC-keurmerk riept in het begin veel weerstand op in de sector. Tonijnvangst is een miljardenbusiness en certificering kost nou eenmaal wat meer geld en moeite: inzicht in de boeken, controleurs op de boot, vangstbeperkingen etc. Als je een hoge standaard wilt opleggen kost dat moeite.”
“Maar uiteindelijk wil je een incentive creëren waarmee vissers meer duurzaam gaan vangen. En uiteindelijk lukt het MSC-keurmerk dat ook. Goed voorbeeld doet goed volgen: niet duurzame visserijen moeten jaloers worden gemaakt. Zij zien opeens dat er groeiende markttoegang is voor duurzame tonijn. Bij ons in de Pacific zone zie je dat er duidelijk minder bedrijven niet-duurzame vis vangen. Er is grote vooruitgang geboekt. De theory of change van MSC klopt.”
“Niet-duurzame visserijen moeten we jaloers maken”
Harm-Jan van Dijk van Fish Tales levert MSC gecertificeerde, met ‘pole and line’ gevangen tonijn uit de Malediven. Harm-Jan: “Het traditionele vissen met lijn is ingebed in de cultuur van de Malediven. We doen het op dezelfde manier, alleen dan op grotere schaal. We vertrouwen op MSC als het gaat om duurzaamheidsstandaarden. MSC-certificering was voor ons een voor de hand liggende keuze. Maar wij willen een merk zijn dat verder gaat dan keurmerken volgen.”
“Zo’n 25% van de bevolking van de Malediven is betrokken bij de visserij, dus we proberen met een holistische blik naar duurzaamheid te kijken. Denk aan sociale duurzaamheid. We zijn nu een onderzoek aan het doen naar sociale standaarden: wat is een leefbaar loon, hoe zit het met werkomstandigheden, etc. Dit is ontzettend ingewikkeld. We willen dit met experts gaan vastleggen want er zijn geen sociale standaarden in de visserij.”
Hans Nieuwenhuis: “Wij zien ook de roep om iets te doen met de sociale kant. Maar wij zijn tot nu toe slechts een nerdy standaardzetter voor ecologische duurzaamheid en we weten dat we niet veel verstand hebben van arbeidsomstandigheden. Daarom hebben wij ons tot nu toe gefocust op ecologische duurzaamheid. Maar ik denk wel dat de druk terecht is, daarom heeft MSC zich gecommitteerd aan een traject om voor kinderarbeid en slavernij ook met ons keurmerk garanties te bieden. We hoeven het wiel niet zelf uit te vinden, omdat partijen als FairTrade USA dit bijvoorbeeld al deels hebben gedaan”
Wensdroom: geen duurzame keuze meer
Het Wereld Natuur Fonds stond 20 jaar geleden aan de wieg van het MSC-keurmerk. Elies Arps van het WNF: “Het overmatig gebruik van natuurlijk grondstoffen is een groot probleem, of dat nu geldt voor hout of vis. Maar wij willen degene die het probleem mede-veroorzaakt onderdeel maken van de oplossing. Wij geloven in de kracht van de markt en consument om verandering in gang te zetten, mits je het goed managet. Ik denk dat dat de kracht van MSC is. En we zien dat het werkt; een behoorlijk deel van de visbestanden is nu gecertificeerd en het aantal is hard groeiende.”
“MSC is na de oprichting volledig los komen te staan van WNF. We zijn een van de stakeholders die input geeft op het certificeringsproces en specifieke certificeringstrajecten. We zijn het soms ook oneens met bepaalde oordelen van de onafhankelijke certificeerder die voor het MSC oordeelt. Wij bemoeien ons ertegenaan, we dienen wel eens bezwaar in. Dat schuurt soms, en dat is ook goed want we willen de meest positieve uitkomst voor de natuur.”
“Wij willen degene die het probleem mede-veroorzaakt onderdeel maken van de oplossing.”
Hans Nieuwenhuis: “We gaan niet anders om met de kritiek van WNF dan met die van een visserij. Van beide kanten wordt er altijd druk uitgeoefend op MSC. Visserijen wilden dat de standaard niet strenger zou worden op de cumulatieve effecten van bijvangst omdat dit hen te veel zou beperken. NGO’s zien deze verandering dan weer als overwinning. De rol van MSC is om de boel in beweging te houden; de standaarden zo aan te scherpen dat ze een grote verbetering zijn, maar ook bereikbaar blijven. Als we te ver voor de troepen uit gaan lopen dan valt het stil, en schiet de oceaan er netto niets mee op. Dat blijft altijd het uitgangspunt: welke winst is er voor de oceanen. We willen uitdagen en realiseren, niet afstoten. Onze ambities zijn groot, en we willen geen niche keurmerk zijn, maar de mondiale visserij verduurzamen”
Elies: “Ik hoop wel dat MSC een groter mondiaal bereik krijgt. Je ziet nu dat het keurmerk erg sterk is in Noord-West Europa maar dat mag daarbuiten ook groeien. Mijn wens is uiteindelijk dat er niet zoiets bestaat als ‘de duurzame keuze’, omdat alles wat je kunt kopen of bestellen duurzaam is.”
Hans Nieuwenhuis: “Ik vind ook dat we harder moeten groeien in de horeca en detailhandel. We zijn heel sterk in supermarkten aanwezig, maar in sushibars of bij de vishandel heb je geen idee of een vis duurzaam gevangen is. Dat moet echt beter. En daar kunnen we overigens zelf als consument aan bijdragen door altijd te vragen naar het MSC-keurmerk!”
Vragen uit de zaal
Uit de zaal komt een aantal vragen voor de sprekers. Een van de deelnemers aan het diner wil weten of het wel zo’n goede zaak is om meer MSC-gecertificeerde vis te eten: “Dan raakt die visstand weer overbevist!”
Hans Nieuwenhuis: “Dat kan per definitie niet met MSC. Het MSC-keurmerk is dynamisch; elk jaar wordt er gekeken naar de visbestandsontwikkeling. Het MSC keurmerk kan ook worden weggenomen als het niet goed gaat met het bestand. Het is heel moeilijk om als individuele consument je helemaal te verdiepen in verschillende vangstmethodes of populaties of maatregelen die overheden treffen. Dit kan jaarlijks veranderen en je wil geen Phd-onderzoek hoeven doen voordat je gaat eten. De totale combinatie van factoren maakt dat tonijn duurzaam gevangen is of niet. MSC heeft een integrale kijk op duurzaamheid, de certificeerders houden voor jou de nieuwste wetenschappelijke inzichten, impact op de omgeving, etc. in de gaten. Kiezen voor het MSC-keurmerk is daarmee de meest duurzame keuze die er is. En zoals we al eerder zeiden: kiezen voor MSC-vis is een duwtje in de richting van een duurzamere vissector.”
Foto's van de Tuna NIght zijn hier te zien
