Białe ryby to jedne z najpopularniejszych ryb wśród polskich konsumentów. Kiedyś kojarzone głównie z piątkowym obiadem na szkolnej lub pracowniczej stołówce, dziś stają się coraz bardziej popularne wśród wszystkich tych, którzy w trosce o swoje zdrowie i dietę szukają łatwo przyswajalnego i wartościowego mięsa.
Czym są białe ryby i dlaczego są tak popularne?
Białymi rybami nazywane są gatunki ryb o białym, delikatnym mięsie i niskiej zawartości tłuszczu. Do tej grupy należą gatunki takie jak dorsz, dorsz czarny (czarniak), mintaj, morszczuk, miruna, plamiak oraz kłykacz, jak również gatunki ryb płaskich, takie jak halibut, sola zwyczajna, turbot, stornia i gładzica.
Białe ryby żyją w zimnych, dobrze natlenionych wodach, gdzie przebywają przeważnie blisko dna. Taki tryb życia powoduje, że ich mięśnie nie potrzebują dużej zawartości mioglobiny – białka, dzięki któremu magazynowany jest tlen, potrzebny mięśniom do zwiększonego wysiłku, a przy okazji nadający mięśniom ciemniejszy kolor. To sprawia, że barwa mięśni białych ryb jest o wiele jaśniejsza, a zawartość tłuszczu niższa niż ryb charakteryzujących się dużą aktywnością.
Białe ryby – smaczne i pełne wartości odżywczych
"Białe ryby, takie jak dorsz, mintaj, miruna czy halibut, to doskonałe źródło łatwo przyswajalnego białka oraz kluczowych witamin i składników mineralnych, w tym witamin z grupy B oraz witaminy A i D, a także jodu, selenu, wapnia i potasu, które wspierają odporność, zdrowie kości i układu nerwowego. Charakteryzują się niską zawartością tłuszczu i kalorii, co czyni je idealnym wyborem dla osób dbających o sylwetkę, sportowców oraz tych z chorobami układu krążenia. Dodatkowo, zawierają mniej zanieczyszczeń środowiskowych, takich jak metale ciężkie, dzięki czemu są bezpieczne także dla kobiet w ciąży i dzieci."
dr Joanna Michalina Jurek
doktor nauk biomedycznych,
ekspertka z zakresu immuno-odżywiania i nutri-psychiatrii
Certyfikat MSC - dobry wybór dla nas i oceanów
Kupując białe ryby warto zwracać uwagę na to, czy posiadają one niebieski certyfikat MSC. Ten niebieski znak gwarantuje, że ryby pochodzą ze zrównoważonych połowów, a my mamy pewność, że nasz wybór jest dobry dla środowiska!
W Polsce można kupić ponad 150 produktów z białych ryb, posiadających certyfikat MSC. Są to zarówno ryby świeże, mrożone, jak i gotowe dania, czy nawet certyfikowane karmy dla zwierząt z dodatkiem białych ryb.
Największy wybór białych ryb z certyfikatem MSC można znaleźć w ofercie FRoSTA (100% produktów rybnych FRoSTA posiada certyfikat MSC) oraz Abramczyk. Wśród sieci handlowych niekwestionowanym liderem jest Lidl.

Czas na gotowanie!
Mintaj
(Gadus chalcogrammus)
Mintaj należy do ryb z rodziny dorszowatych, demersalnych – czyli żyjących przy dnie morskim w zimnych wodach na głębokości 30-400 m. Dorasta do ok. 75-80 cm i żyje 17 lat. Największe tarliska znajdują się na Morzu Beringa. Samice mogą złożyć nawet 15 mln jaj, przeważnie w okresie od lutego do kwietnia. Dorosłe osobniki w swojej diecie preferują kryl oraz mniejsze ryby. Co ciekawe, większe ryby w okresie zimy mogą obejść się przez jakiś czas bez pożywienia, zwłaszcza jeśli zgromadziły odpowiednie zapasy w okresie jesiennym. Wydaje się to bardziej ekonomiczne niż długotrwałe poszukiwania pożywienia, podczas których istnieje większe prawdopodobieństwo stania się ofiarą innych większych drapieżników.
Ciekawostka
Mintaj, jak większość morskich ryb, charakteryzuje się wysoką zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych, np. omega-3, bardzo korzystnych dla naszego układu krążeniowo-naczyniowego. Mięso jest delikatne, białe, zwarte i doskonale sprawdza się nie tylko przy smażeniu, grillowaniu czy gotowaniu, ale także pod postacią wędzoną. Wysoka zawartość selenu, witamin A, D oraz z grupy B dodatkowo podnosi jego rangę w dietach zarówno osób dbających o linię, jak i wszystkich chcących zachować zdrowie.
Dorsz
(Gadus morhua, Gadus macrocephalus)
Dorsz to jedna z najbardziej znanych i lubianych ryb w Europie. Znane są trzy podgatunki dorsza: atlantycki, pacyficzny oraz grenlandzki. Mięso dorsza jest bardzo delikatne i soczyste. Jego biały kolor i wysokie walory smakowe powodują, że jest bardzo lubiany przez najwyższej klasy kucharzy.
Ciekawostka
Dorsz to ryba demersalna, żyjąca przy dnie, często na dużych głębokościach. Dzięki temu, że jest euryhalinowy, czyli może żyć w szerokim spektrum zasoleniowym wody, występuje także w Bałtyku, który jest znacznie mniej słony niż Atlantyk. Preferuje wody zimne, od 2 do 7°C, przeważnie do głębokości 220 m, jednak można go spotkać aż do 600 m. Tarło ma miejsce od stycznia do kwietnia, gdzie samce często prezentują płetwy w ramach zalotów. Od chwili uzyskania partnera, nowo utworzone pary pływają razem podczas tarła.
Dorsz czarny (czarniak)
(Pollachius virens)
Czarniaki, od 2015 r. nazywane w Polsce również dorszami czarnymi, należą do dużych ryb z rodziny dorszowatych. Zamieszkują zimne wody Północnego Atlantyku – od Morza Barentsa, wokół Grenlandii, Islandii, Morze Północne, aż po Zatokę Biskajską i Północną Karolinę. Można je spotkać aż do głębokości 500 m i zaliczane są do gatunków demersalno-pelagicznych (żyjące przy dnie morskimi w toni wodnej). Czarniaki dorastają do 130 cm przy wadze ok. 20 kg i dożywają 25-30 lat. Czarniak, podobnie jak dorsz, ma jasne i delikatne mięso, choć o intensywniejszym smaku i ciemniejszym kolorze. Należy do ryb chudych: 100 g mięsa to zaledwie 78 kcal i aż 19 g białka. Sklasyfikowany został jako ryba bardzo zdrowa ze względu na znikome ilości metali ciężkich, a posiadająca wiele ważnych substancji odżywczych, tj. kwasy Omega-3, selen, witaminy A, E i z grupy B. Ryby z tego gatunku polecane są w dietach niskokalorycznych, a także dla osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego czy z problemami miażdżycowymi. Na rynku polskim spotkać można czarniaka w postaci mrożonej, wędzonej, a ostatnio także suszonej.
Ciekawostka
Czarniaka poławia się przy pomocy trałów głębinowych, a także lin haczykowych czy sieci skrzelowych. Minimalny rozmiar dopuszczalny przez Unię Europejską poławianego czarniaka to 35 cm, a w strefie norweskiej 32 cm. W pierwszych miesiącach roku łowi się głównie dorosłe osobniki w miejscach, w których zbierają się na tarło, natomiast w pozostałą część roku głównym celem stają się osobniki 3-4 letnie, które osiągnęły już dozwoloną wielkość. Co ciekawe, czarniak jest również jedną z bardziej popularnych ryb, którą można łowić na wędkę, zwłaszcza w wodach norweskich. Organizuje się specjalne wyprawy, podczas których adepci wędkarstwa morskiego mogą pokusić się nawet o złowienie osobników o długości ciała ok. 130 cm.
Halibut
(Hippoglossus hippoglossus, Hippoglossus
stenolepis, Reinhardtius hippoglossoides)
Halibuty należą do największych ryb płaskich z rodziny flądrowatych. Najbardziej znane gatunki to: halibut atlantycki, halibut pacyficzny oraz halibut niebieski (grenlandzki). Żyją na bardzo dużych głębokościach od 200 do 1600 m. Halibut atlantycki jest jedną z największych na świecie ryb płaskich i osiąga długość do 4,6 m i masę ciała nawet ponad 300 kg. Halibut jest ceniony za swój charakterystyczny smak, jego mięso jest białe, kruche i niezwykle soczyste. Mówi się, że jest jedną z najsmaczniejszych ryb, jaką można dostać obecnie na rynku.
Ciekawostka
Ciało halibuta jest asymetryczne, bocznie spłaszczone i owalnie wydłużone, pokryte łuskami ciemnego koloru. Spodnia część tej ryby jest jasna i w porównaniu do grzbietu, dość delikatna. Specyficzna budowa ciała wbrew pozorom nie utrudnia halibutowi polowania. Wypukłe oczy zapewniają rybie szerokie pole widzenia. Dodatkowym atutem jest duży otwór gębowy wyposażony w ostre zęby. Te dwie cechy czynią halibuta niebezpiecznym podwodnym drapieżnikiem.
Miruna
(Macruronus novaezelandiae)
Miruna należy do rodziny morszczukowatych. Występuje w ławicach u południowych wybrzeży Australii i Nowej Zelandii (miruna nowozelandzka) oraz na południu Ameryki Południowej (miruna patagońska). Najczęściej żyje na głębokości 100–700 m.
Jest drapieżnikiem z ostrymi zębami, polującym głównie na kalmary, skorupiaki i małe ryby. Dorasta do 130 cm długości i może żyć nawet 25 lat.
Rozród miruny zależy od gatunku: miruna nowozelandzka (Macruronus novaezelandiae) rozmnaża się od września do listopada. Miruna patagońska (Macruronus magellanicus) rozmnaża się od lipca do września. Samice mogą składać nawet milion jaj w trakcie jednego sezonu tarłowego.
Ciekawostka
Miruna jest eksportowana głównie w formie mrożonych filetów i tuszek, a jej delikatne mięso jest cenione w kuchni. Jest niezbędnym składnikiem codziennej diety. Jej mięso jest bardzo bogate w kwasy tłuszczowe omega-3.
Miruna jest również źródłem ważnych aminokwasów, witamin z grupy B oraz minerałów, takich jak fosfor, selen i jod.
Morszczuk
(Merluccius merluccius)
Morszczuki są rybami demersalnymi, czyli żyjącymi przy dnie morskim. Jak sugerują ich potoczne nazwy, gatunki te żyją na różnych głębokościach - płytkowodny morszczuk od 30 do 500 m, a głębokowodny - od 100 do 900 m. Są to ryby dobrze znane w naszej kuchni. Morszczuki można kupić w postaci filetów, tuszek ze skórą lub bez. Białe, zwarte, ale i kruche mięso doskonale nadaje się do smażenia, duszenia czy gotowania na parze.
Ciekawostka
Morszczuk (ang. hake) to nie tylko ryba, to także nazwisko pochodzenia angielskiego i skandynawskiego. Uważa się, że nazwa pochodzi od staronordyjskiego słowa haki. Hake, Haki lub Haco był znanym skandynawskim królem morskim w mitologii nordyckiej. Słowo haki wiąże się również ze słowem hak (ang. hook) - nazwa nadawana osobie zatrudnionej w branży rybackiej.
Białe ryby w Programie MSC
Spośród rybołówstw posiadających od lat certyfikat MSC, wiele zajmuje się połowem ryb białych. W ciągu ostatnich dwudziestu lat ilość dostaw tych ryb, złowionych w sposób zrównoważony, umożliwiła wzrost liczby produktów ze znakiem MSC na rynkach w Europie, w Ameryce Północnej i w Azji.
W latach 2022-2023 ok. 74% światowych połowów dziko żyjących ryb białych było objętych programem MSC.
Raport MSC - kompedium wiedzy o białych rybach
Białe ryby od lat cieszą się popularnością na polskich stołach dzięki wysokiej dostępności, różnorodności cenowej i smakowej oraz bogatemu w walory zdrowotne mięsu.
W 2023 r. spożycie białych ryb w Polsce stanowiło ponad 40% łącznego spożycia wszystkich ryb i owoców morza, i wynosiło 5,5 kg na osobę rocznie. Polacy od lat najchętniej sięgają po mintaja, jednak w ostatnich latach obserwować można także wzrost zainteresowania morszczukiem oraz dorszem czarnym.
W polskich sklepach dostępnych jest ponad 150 różnych produktów MSC z ryb białych, a ich sprzedaż przekracza 18,5 tys. ton rocznie.
Mintaj i dorsz są najliczniej sprzedawanymi gatunkami z certyfikatem MSC w Polsce, z łącznym wolumenem sprzedaży przekraczającym 10 tys. ton rocznie w ciągu ostatnich 5 lat. Największą kategorią produktów wśród ryb białych ze znakiem MSC w Polsce stanowią produkty mrożone.
Białe ryby to największa pod względem wolumenu sprzedaży kategoria gatunkowa produktów z certyfikatem MSC na polskim rynku, która stanowi ponad dwie trzecie wolumenu certyfikowanej sprzedaży.
Wciąż jednak pozostaje wiele do zrobienia! Szacuje się, że udział certyfikowanych produktów MSC stanowi 5-10% całego rynku białych ryb w Polsce. Dlatego MSC zachęca przetwórców i sieci handlowe do wyjścia naprzeciw oczekiwaniom konsumentów i poszerzania oferty certyfikowanych produktów w kategorii ryb białych.

Czym są zrównoważone połowy?
Zrównoważone połowy to takie, które w mniejszym stopniu wpływają na ekosystem morski, pozostawiają więcej ryb w morzach i oceanach oraz sprzyjają innym zwierzętom morskim.

Gatunki ryb dostępne z certyfikatem MSC
Poznaj najpopularniejsze w Polsce gatunki dzikich ryb i owoców morza, których rybołówstwa zaangażowane są w program MSC.

10 powodów, dla których warto wybierać niebieski certyfikat MSC
Niebieski znak MSC na dzikich rybach i owocach morza, oznacza, że zostały one złowione, w dobry dla środowiska, zrównoważony sposób.