Organizacja pozarządowa MSC (Marine Stewardship Council) zwraca uwagę na kluczową role jaką mają do odegrania właściciele marek i detaliści w ochronie zasobów małych ryb pelagicznych. Gatunki małych ryb pelagicznych, takie jak śledź, makrela czy błękitek, stoją w obliczu rosnącego popytu, wynikającego zarówno z zapotrzebowania na ryby przeznaczone do spożycia przez ludzi, jak i mączkę rybną wykorzystywaną w paszach.

Śledź, błękitek oraz makrela atlantycka z północno-wschodniego Atlantyku utraciły certyfikaty MSC lub ich certyfikacja została zawieszona w wyniku braku porozumienia pomiędzy państwami w sprawie podziału kwot połowowych. W ciągu ostatnich 25 lat, do 2024 roku, w przypadku tych trzech kluczowych stad międzynarodowe porozumienia obowiązywały jedynie przez cztery lata. W konsekwencji, w ciągu ostatnich siedmiu lat, połowy tych gatunków przekroczyły zalecenia naukowców o 31%.

Reagując na tę sytuację niektóre firmy podjęły decyzję o zmianie źródeł zaopatrzenia, aby pozyskiwać małe ryby pelagiczne ze zrównoważonych połowów m.in. śledzia z Morza Północnego, śledzia islandzkiego tarła letniego, śledzia z południowej Zatoki Kalifornijskiej czy ostroboka (tzw. makrelę chilijską). Gatunki te są poławiane przez rybołówstwa posiadające certyfikat MSC, które dostarczają certyfikowany surowiec na kluczowe rynki.

Według opublikowanego 10 marca br. raportu MSC „Small Pelagic Yearbook 2025”, ta grupa gatunkowa jest drugą pod względem zaangażowania w program MSC – w 2024 roku certyfikowanych było ponad 3 miliony ton metrycznych, co stanowi 12% światowych połowów małych ryb pelagicznych.

Małe ryby pelagiczne odgrywają kluczową rolę w ekosystemach oceanicznych, będąc podstawowym źródłem pokarmu dla morskiej fauny. Są także istotnym elementem diety człowieka oraz – dzięki zawartości białka i kwasów Omega-3 – stanowią cenny surowiec dla akwakultury oraz przy produkcji mączki i oleju rybnego.

Zapewnienie zrównoważonych dostaw małych ryb pelagicznych jest niezbędne, ponieważ rośnie zapotrzebowanie na certyfikowane produkty. Dynamicznie rośnie rynek certyfikowanych olejów rybnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi – w 2008 roku dostępne były zaledwie cztery suplementy diety z certyfikatem MSC, natomiast w roku 2023/24[1] na rynku znajdowało się już 475 certyfikowanych produktów w tej kategorii. Dodatkowo prognozy wskazują na dalszy wzrost akwakultury, co przekłada się na zwiększony popyt na małe ryby pelagiczne, będące kluczowym źródłem mączki i oleju rybnego w paszach.

– W obliczu rosnącego zapotrzebowania niezwykle ważne jest, aby chronić zasoby małych ryb pelagicznych na przyszłość. Opublikowany właśnie przez MSC raport pokazuje, jak certyfikacja przyczynia się do osiągania zrównoważonych rezultatów dla tej grupy gatunków. Jednocześnie trzeba podkreślić ryzyko związane z brakiem międzynarodowych porozumień, które mogłyby zapobiegać przełowieniu i nieodpowiedniemu zarządzaniu zasobami – komentuje Nicolas Guichoux, Dyrektor Programowy w Marine Stewardship Council.

– Detaliści i marki odgrywają ogromną rolę w budowaniu pozytywnych zmian na rzecz większej dostępności certyfikowanych małych ryb pelagicznych w łańcuchu dostaw. Dotyczy to zarówno rybołówstw, które są obecnie na ścieżce do certyfikacji, jak i nacisku na dokonanie zmian w ustalaniu kwot połowowych dla kluczowych gatunków, takich jak makrela atlantycka, błękitek i śledź atlantycko-skandynawski, tak aby mogły one powrócić do programu MSC. Te gatunki odgrywają fundamentalną rolę na globalnym rynku, który w dużej mierze opiera się na nich jako istotnym źródle białka – zarówno dla przemysłu, jak i konsumentów. W dłuższej perspektywie brak certyfikowanych dostaw może wpłynąć na ceny i dostępność tych produktów na rynku – dodaje Nicolas Guichoux.

Raport MSC “Small Pelagic Yearbook 2025” przedstawia wyzwania stojące przed tą grupą gatunków, w tym wpływ zmiany klimatu na przemieszczanie się stad. Raport zawiera również analizę globalnego rynku tych gatunków, a także przykłady certyfikowanych rybołówstw małych ryb pelagicznych i ich pozytywny wpływ na ludzi oraz środowisko.