Życie na Ziemi nie mogłoby istnieć bez mórz i oceanów. Od ich kondycji zależy przyszłość naszej planety i nas samych. Obchodzony 8 czerwca Światowy Dzień Oceanów jest doskonałą okazją, by zastanowić się, w jaki sposób powinniśmy korzystać z zasobów mórz i oceanów, aby je chronić, a przynajmniej im nie szkodzić. Organizacja pozarządowa MSC przypomina, że to od naszych codziennych decyzji zależy przyszłość oceanów i zachęca do wspólnej edukacji oraz podejmowania odpowiedzialnych, przyjaznych środowisku wyborów.

Zagrożone morza i oceany

Globalne przełowienie jest, obok zanieczyszczenia plastikiem i zmian klimatu, jednym z największych problemów z jakimi mierzą się oceany świata. Z roku na rok coraz więcej zasobów ryb jest przełowionych: problem ten dotyczy już ponad 34% stad ryb. Przełowienie oznacza, że łowi się zbyt wiele ryb z danego łowiska, pozostawiając za mało dorosłych osobników, które mogłyby wydać na świat potomstwo i utrzymać zdrową populację stada. Może to prowadzić do załamania się kondycji stada.

Konsekwencje nadmiernych połowów dotyczą nie tylko środowiska, ale także nas wszystkich. Utrata ryb w oceanach oznaczałaby utratę pracy i pożywienia dla milionów ludzi na świecie.

– Światowe spożycie ryb wzrosło w ciągu ostatnich 30 lat o 122%, powodując rosnącą presję, by zwiększać połowy. Niestety często odbywa się to powyżej poziomów bezpiecznych dla środowiska, czego skutkiem jest przełowienie i załamanie wielu stad. Tymczasem, gdyby wszystkie rybołówstwa na świecie zarządzane były w sposób zrównoważony, stada mogłyby się odbudowywać. Przełożyłoby się to na więcej ryb w oceanach i możliwość zwiększenia połowów bez szkody dla środowiska, zaspokajając potrzeby żywnościowe rosnącej populacji – podkreśla Anna Dębicka, Dyrektor Programu MSC w Polsce i Europie Centralnej.

Nauka i badania kluczem do zrównoważonych połowów

Odpowiednie zarządzanie połowami – tak aby zapewnić, że są one prowadzone w sposób zrównoważony, pozwalający na utrzymanie ekosystemów morskich w dobrej kondycji – wymaga wykorzystania rzetelnych danych naukowych. Musimy jak najlepiej poznać to, co dzieje się pod powierzchnią oceanów, by móc odpowiedzialnie korzystać z ich zasobów.

Stąd tak ważna jest szeroko zakrojona współpraca rybaków z rządami, naukowcami i ekologami, która pozwala lepiej rozumieć zależności występujące w ekosystemach morskich oraz wprowadzać rozwiązania, mające realny wpływ na poprawę sytuacji w oceanach. Lata 2021 - 2030 zostały ogłoszone Dekadą Nauk o Oceanie dla Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Celem tej inicjatywy ma być wzmocnienie współpracy pomiędzy interesariuszami z całego świata, aby przeciwdziałać pogarszającej się kondycji środowiska morskiego.

Przykładem dobrze funkcjonującej współpracy różnych grup interesariuszy jest program MSC, który został opracowany w konsultacji z szerokim gronem ekspertów: rybaków, naukowców, przedstawicieli przemysłu rybnego oraz organizacji ochrony przyrody, aby promować zrównoważone i przyjazne dla środowiska praktyki połowowe. Rybołówstwa chcące przystąpić do programu MSC, muszą poddać się niezależnej ocenie, podczas której sprawdzany jest wpływ połowów na środowisko, w oparciu o najnowszą dostępną wiedzę naukową. Jednocześnie sam proces oceny rybołówstw oraz konieczność spełnienia wymogów certyfikacji, przyczyniają się do weryfikacji i rozwoju wiedzy o oceanach.

Od mapowania dna morskiego wrażliwych siedlisk do innowacyjnych prób redukcji przyłowu – rybacy, którzy przystąpili do programu MSC, już dziś odgrywają ważną rolę w gromadzeniu danych naukowych oraz wprowadzaniu innowacyjnych działań, które są niezbędne dla lepszej ochrony bioróżnorodności morskiej. 

– Zrównoważona eksploatacja ekosystemów morskich jest dużo trudniejsza niż lądowych, głównie dlatego, że nie jesteśmy w stanie kontrolować podstawy ich funkcjonowania – czyli mikroplanktonu. Żeby można było rozumnie wykorzystywać morze, potrzebna jest ogromna ilość informacji – wiedza o środowisku. Zrównoważone rybołówstwo i działania MSC odgrywają wielką rolę w tym procesie – komentuje prof. dr hab. Jan Marcin Węsławski, Dyrektor Instytutu Oceanologii PAN.

Ty też możesz stać się częścią zmian

Aby chronić ekosystemy morskie nie trzeba wielkich czynów: wystarczy ograniczyć ilość zużywanego plastiku, ze starannością segregować śmieci, a podczas codziennych zakupów wybierać produkty rybne i owoce morza z certyfikatem zrównoważonego rybołówstwa MSC.

Ten niebieski znak daje nam gwarancję, że ryby i owoce morza pochodzą ze stabilnych, dobrze zarządzanych łowisk, a połowy w mniejszym stopniu wpływają na morski ekosystem.  

– Dzięki certyfikatowi MSC, możemy z łatwością dokonywać odpowiedzialnych decyzji przy zakupie dzikich ryb i owoców morza. W ten sposób nie tylko dokonujemy świadomego, dobrego dla mórz i oceanów wyboru, ale także wspieramy rybaków, którzy poławiają w sposób odpowiedzialny oraz całą branże rybną, która wykonała pracę w celu uzyskania certyfikacji – dodaje Anna Dębicka.

Wspólnie świętujmy Światowy Dzień Oceanów

Z okazji Światowego Dnia Oceanów organizacja pozarządowa MSC organizuje kampanię pod hasłem „Mały niebieski znak dla naszej Błękitnej Planety”, zachęcając Polaków do pogłębiania wiedzy na temat ekosystemów morskich, lepszego poznania zagrożeń, z jakimi mierzą się oceany świata oraz podejmowania odpowiedzialnych wyborów konsumenckich.

Wiedząc jak ważna jest edukacja najmłodszych pokoleń, MSC przygotowało specjalne materiały edukacyjne dostępne online dla rodziców i nauczycieli, którzy chcą pomóc dzieciom lepiej zrozumieć podwodny świat. Nie zabraknie także konkursów z nagrodami.

Dodatkowo w 12 ogrodach zoologicznych i placówkach edukacyjnych w całej Polsce z okazji Światowego Dnia Oceanów staną piękne wystawy edukacyjne, zachęcające małych i dużych do wspólnego działania na rzecz ochrony oceanów.  Wystawy można zobaczyć w:

• Zoo Warszawa
• Zoo Kraków
• Zoo Łódź
• Zoo Chorzów
• Zoo Płock
• Zoo Opole
• Zoo Zamość
• Stare Zoo w Poznaniu
• Hydropolis we Wrocławiu
• Akwarium Morskie w Gdyni
• Stacja Morska Uniwersytetu Gdańskiego w Helu
• Zoo Gdańsk

Jednocześnie obchodom Światowego Dnia Oceanów towarzyszyć będzie szereg wydarzeń edukacyjnych, takich jak: Otwarte Dni Nauki „Ocean zmian” organizowane od 1 do 11 czerwca przez Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk czy gra terenowa realizowana w ramach tygodnia oceanów w Warszawskim ZOO.

W kampanię włączyły się również firmy przetwórcze i sieci handlowe, na co dzień zaangażowane w zrównoważone pozyskiwanie ryb i owoców morza. Partnerzy wspólnie z MSC świętują tegoroczny Światowy Dzień Oceanów, edukując zarówno konsumentów jak i swoich pracowników.

Więcej informacji o działaniach organizowanych z okazji Światowego Dnia Oceanów można znaleźć TUTAJ.