Niebieska transformacja: Rola ryb i owoców morza w wykarmieniu populacji świata

Według Organizacji Narodów Zjednoczonych do 2050 r. liczba ludności na świecie osiągnie 10 miliardów. Już dziś wielu ludzi cierpi z powodu niedoboru pożywienia o wysokiej wartości odżywczej, a produkcja żywności może mieć negatywny wpływ na naszą planetę. W obliczu tych wyzwań coraz częściej wskazuje się, że oceany powinny być częścią rozwiązania.

Bezpieczeństwo żywnościowe

Jednym z głównych skutków zwiększenia liczby ludności jest spadek bezpieczeństwa żywnościowego, czyli dostępu do zdrowej żywności. Istotnym elementem bezpieczeństwa żywnościowego jest zrównoważony rozwój – nie możemy tylko jeść aż zabraknie nam zasobów.

Jak oceany mogą wspierać nasze bezpieczeństwo żywnościowe?

Na szczycie Food Systems Summit w 2021 r., Organizacja Narodów Zjednoczonych wskazała na potencjał rybołówstwa i akwakultury w odżywianiu naszej populacji i jednoczesnej ochronie przyrody, stwierdzając, że "ocean pokrywa 70% naszej planety, ale obecnie dostarcza tylko 5% naszej żywności."

Celem opracowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (UN FAO) Strategii Niebieskiej Transformacji jest wsparcie realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ – koniec z ubóstwem, ochrona planety i zapewnienie dobrobytu. Strategia ta skupia się na rozwoju zrównoważonej produkcji niebieskiej żywności.

W 2021 r., ponad 100 naukowców wspólnie opracowało Blue Food Assessement, aby lepiej zrozumieć rolę niebieskiej żywności w wyżywieniu świata. Wyniki prac wskazują, że zrównoważone zarządzanie światowymi zasobami dziko żyjących ryb jest niezbędne by zapewnić żywność rosnącej populacji.

Co oznacza pojęcie “niebieska żywność”

Niebieska żywność to żywność pochodząca z wodnych obszarów – mórz, oceanów oraz wód słodkich: ryby, owoce morza, glony, zarówno dziko żyjące jak i hodowlane.

Korzyści niebieskiej żywności

Według FAO, Niebieska Transformacja to wygrana dla ludzi i przyrody, przynosząca wiele korzyści nam i naszej planecie:

Odżywianie

Dla ponad 3,2 miliarda ludzi na świecie co najmniej 20% spożywanego białka zwierzęcego pochodzi z ryb, a w państwach takich jak Kambodża, Indonezja, Bangladesz czy Mozambik jest to ponad 50%. W niektórych krajach, małe ryby pelagiczne jak sardynki zapewniają większość dostępnego cenowo białka.

Żywność pochodząca z wód posiada wiele różnych składników odżywczych, ma więc potencjał w walce z niedożywieniem. Niebieska żywność jest bardzo różnorodna – to ponad 2200 gatunków dziko żyjących oraz 600 gatunków hodowlanych.

Byt ludności

W samym rybołówstwie zatrudnionych jest ponad 33 mln osób, zaś gospodarki wielu społeczności przybrzeżnych i krajów wyspiarskich zależą od tej gałęzi gospodarki.

Środowisko

Produkcja mięsa powoduje gigantyczne emisje gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla, metanu i podtlenku azotu. Jednocześnie wymaga terenów na wypas, wody oraz ogromnych ilości paszy. Natomiast połowy dziko żyjących ryb i owoców morza nie tylko nie wymagają zużycia wody słodkiej, terenów pod hodowlę i uprawę roślin na paszę, ale również generują dużo mniejsze emisje dwutlenku węgla. Co istotne badania pokazują, że połowy dziko żyjących łososi (z gatunku nerka i gorbusza), małych ryb pelagicznych (sardela, makrela i śledź) powodują dużo mniejsze emisje gazów cieplarnianych, a przy tym ich mięso zawiera większe koncentracje składników odżywczych.

MSC i niebieska transformacja

MSC z zadowoleniem przyjmuje perspektywę niebieskiej transformacji systemów żywnościowych. Potrzebujemy globalnej przebudowy zarówno myślenia, jak i działania wokół produkcji i dystrybucji żywności. Rządy i inni decydenci muszą zapewnić, że żywność pochodząca z oceanów jest centralnym elementem krajowych i międzynarodowych strategii żywnościowych, przy jednoczesnym wprowadzeniu wsparcia dla rybaków i przedsiębiorstw, które wspierają zrównoważoną produkcję.

Korzyści mogą być ogromne – ONZ szacuje, że przy odpowiednim zarządzaniu 98% obecnie przełowionych stad mogłoby powrócić do zdrowego poziomu do 2050 roku.

Rybołówstwa zarządzane w sposób zrównoważony są bardziej produktywne w dłuższej perspektywie czasu. Rybołówstwa uczestniczące w Programie MSC przyczyniły się do poprawy stanu siedlisk i chronionych gatunków morskich, utrzymując jednocześnie zasoby poławianych ryb na zdrowym, stabilnym poziomie.

Głos konsumentów

Coraz więcej osób zmienia swoją dietę, ponieważ chce chronić środowisko naturalne i martwi się postępującą zmianą klimatu. Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2022 r. na zlecenie organizacji MSC, wśród osób, które w ciągu ostatnich dwóch lat zmieniły dietę, prawie połowa zrobiła to z powodów związanych ze środowiskiem naturalnym. Konsumenci częściej zwracają uwagę na oznaczenia na produktach, gdzie oprócz marki, ceny czy składu szukają również certyfikatów, gwarantujących zrównoważone pochodzenie.