Ponad 65 lat od utworzenia Międzyamerykańskiej Komisji ds. Tuńczyka Tropikalnego (Inter-American Tropical Tuna Commission, IATTC), która została ustanowiona w 1949 r. w celu zarządzania połowami tej ryby między 21 krajami w regionie, meksykańskie rybołówstwo tuńczyka bonito i tuńczyka żółtopłetwego otrzymało certyfikat MSC.

W latach 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku, statki poławiające we wschodnim, podzwrotnikowym rejonie Pacyfiku (Eastern Tropical Pacific, ETP) były często krytykowane z powodu stosowanych przez rybaków praktyk połowowych. Statki należące do Związku ds. Zrównoważonego Tuńczyka na Pacyfiku (Pacific Alliance for Sustainable Tuna, PAST) rozpoczęły połowy w latach 90-tych XX wieku. Przez ostatnie 30 lat PAST inwestowało w badania naukowe, metody zarządzania oraz umowy międzynarodowe, które mają zapewnić produktywność oceanów dla obecnych i przyszłych pokoleń.

Proces oceny rybołówstwa pod względem zgodności ze Standardem Zrównoważonego Rybołówstwa MSC wymagał rzetelnej, niezależnej i wszechstronnej analizy wpływu rybołówstwa na środowisko, w tym na zasoby rybne i ekosystemy. Wymagał również dowodów na wprowadzenie w rybołówstwie skutecznych systemów zarządzania.

Wyjątkowe wyzwanie

W rejonie ETP (Eastern Tropical Pacific) ławice dorosłych osobników tuńczyka żółtopłetwego, a do pewnego stopnia również dorosłych osobników tuńczyka bonito, charakteryzują się nietypowym dla innych wód, zachowaniem. W rejonie ETP dorosłe tuńczyki pływają w wodach poniżej stad delfinów. Przyczyny takiego zachowania nie są dobrze zbadane. Wiadomo jednak, że młode, mniejsze osobniki tuńczyka żółtopłetwego oraz większość innych gatunków tuńczyka nie wykazują podobnych zachowań. To zapewnia wyjątkowe możliwości, jeżeli chodzi o połowy tuńczyka, ale także stwarza poważne wyzwania.

Zrównoważony sposób prowadzenia połowów wymaga uwzględnienia wpływu rybołówstwa na cały ekosystem. Rybacy muszą łowić ryby w sposób, który pozostawia wystarczającą liczbę stad rozrodczych, różnorodnych genetycznie tak aby stada mogły się rozmnażać. Muszą również minimalizować wpływ rybołówstwa na środowisko i zapewniać, że działalność połowowa nie stanowi zagrożenia dla przetrwania jakiegokolwiek gatunku żyjącego w oceanie w dłuższej perspektywie czasowej. Takie podejście do zrównoważonego rozwoju leży u podstaw opartego na nauce Standardu Zrównoważonego Rybołówstwa MSC.

Rybacy z podzwrotnikowego rejonu wschodniego Pacyfiku (ETP) znaleźli sposób na wykorzystanie unikalnego zachowania ławic tuńczyka żółtopłowego, aby sprostać wymaganiom Standardu MSC. Poławiając tuńczyka pływającego pod stadami delfinów, wybierają większe, dorosłe osobniki, pozostawiając młodsze w oceanie, aby mogły dorosnąć i się rozmnażać. Taki sposób poławiania tuńczyka skutkuje niższym poziomem przyłowu młodych osobników, a także innych gatunków zwierząt morskich, takich jak rekiny i żółwie (przyłów tych gatunków i młodszych osobników, wiąże się często z innymi metodami połowowymi). Pojawia się tu jednak inne krytyczne wyzwanie, jakim jest poławianie tuńczyka bez szkody dla delfinów. Kwestia ta była centralnym punktem kampanii edukacyjnych w latach 80-tych i 90-tych, skupiających się na praktykach połowowych i wymierzonych przeciwko połowom tuńczyka prowadzonym pod stadami delfinów za pomocą okrężnic w rejonie ETP.

Wspólne działania prowadzące do usprawnień

W latach 1985-1997 śmiertelność delfinów w rybołówstwach poławiających tuńczyka za pomocą okrężnic w rejonie ETP spadła o 99%.

Tak radykalna poprawa była wynikiem szeregu działań, w tym wywiązywania się z umów międzynarodowych, wspieranych przez organizacje pozarządowe takie jak Greenpeace i WWF. Działania te były wdrażane w celu zapewnienia długoterminowej stabilności zasobów tuńczyka w regionie. Dobrowolne porozumienie, podpisane w La Jolla w 1992 r., ustanowiło limity śmiertelności delfinów i mechanizmy monitorowania ich przestrzegania. Następnie w 1999 r.  podpisano porozumienie w sprawie Międzynarodowego Programu Ochrony Delfinów (Agreement on the International Dolphin Conservation Program, AIDCP), formalizując i prawnie wiążąc programy określone w porozumieniu z La Jolla. AIDCP zostało odznaczone w 2005 r. medalem im. Margarita Lizárraga, przyznawanym przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (United Nations Food and Agriculture Organization, FAO) i okrzyknięte „zdecydowanym sukcesem” w zapewnieniu stabilności zasobów tuńczyka i powiązanych z nim gatunków.

Dzięki tym programom udoskonalono narzędzia i techniki połowowe, aby zapewnić, na tyle na ile jest to możliwe, że delfiny i inne gatunki niebędące celem połowów nie są poszkodowane w wyniku działalności rybołówstwa. Wprowadzono również specjalne środki, takie jak klapy ratunkowe, zapewniające delfinom możliwość swobodnego wypłynięcia z sieci rybackich oraz zapewniono obecność nurków pomagających delfinom wyplątać się z sieci. Szkolenia kapitanów i załóg łodzi rybackich, odpowiednie praktyki w zakresie zarzucania sieci, a także unikanie ich zarzucania w porach wieczornych i nocnych również przyczyniły się do zmniejszenia śmiertelności delfinów. Niezależni obserwatorzy są również wszystkich łodziach rybackich, aby dokładnie rejestrować praktyki stosowane przez rybołówstwo. Film wideo opracowany przez IATTC wyjaśnia szczegółowo wprowadzone zmiany.

Weryfikacja zrównoważonych praktyk rybackich

W 2014 r. meksykańscy rybacy poławiający tuńczyka w rejonie ETP uznali, że poczyniono już wystarczające postępy, aby ich rybołówstwo  (The Northeastern Tropical Pacific purse seine yellowfin and skipjack tuna fishery) mogło zostać poddane ocenie pod względem zgodności z wiodącym światowym standardem w zakresie zrównoważonego rybołówstwa, jakim jest Standard Zrównoważonego Rybołówstwa MSC. Poprzez dobrowolne przystąpienie do Programu MSC rozpoczęli ponad dwuletni, szczegółowy proces oceny przeprowadzony przez zespół niezależnych ekspertów jednostki certyfikującej SCS Global Services.

Zespół ten obejmował czterech ekspertów, specjalistów w dziedzinie badań ssaków morskich, połowów tuńczyka, zarządzania rybołówstwem, audytu i oceny danych. W 2015 roku dołączył do nich dr Bruno Cozzi, profesor anatomii weterynaryjnej specjalizujący się w fizjologii delfinów.

W oparciu o dostępną wiedzę i dowody naukowe oraz dane dotyczące rybołówstwa, eksperci dokonali oceny rybołówstwa, aby ustalić, czy spełnia ono wymagania określone w Standardzie MSC. O wkład w proces oceny poproszono także interesariuszy, w tym organizacje zajmujące się ochroną przyrody oraz naukowców. Sformułowane na tej podstawie wnioski i zalecenia zostały następnie poddane recenzji eksperckiej i zweryfikowane przez dwóch czołowych naukowców zajmujących się rybołówstwem, Dona Aldousa i Dereka Hamera.

Raport z procesu oceny został następnie opublikowany i poddany publicznym konsultacjom, w wyniku których zbadano i rozważono blisko 300 stron komentarzy zgłoszonych przez zainteresowane strony. Zespół oceniający dokonał również przeglądu i zatwierdził kompleksowy plan działań w obszarach wymagających wprowadzenia usprawnień.

W październiku 2016 r. zespół SCS opublikował oficjalny raport końcowy wraz z wydaną decyzją, otwierając trzytygodniowy okres na zgłoszenie sprzeciwu przez interesariuszy. W tym czasie niemiecki i amerykański WWF zgłosiły obawy związane z wpływem rybołówstwa na populacje delfinów, uruchamiając niezależną procedurę, która zapewnia dodatkowe rozpatrzenie zgłoszonych kwestii.

Rozparzenie zgłoszonych kwestii było nadzorowane przez niezależnego arbitra, Melanie Carter, eksperta prawnego z rozległym doświadczeniem w zakresie rybołówstwa, prawa i mediacji. Melanie wysłuchała, rozpatrzyła i odpowiedziała na podniesione przez WWF zarzuty, nakładając na SCS obowiązek ponownego przeanalizowania przyznanej rybołówstwu punktacji w odniesieniu do dowodów świadczących o odbudowaniu populacji delfinów. Zamykając procedurę podtrzymała zalecenia SCS, nakazując uzupełnienie raportu końcowego o ustalenia poczynione podczas procedury rozpatrzenia zgłoszonych przez WWF kwestii. Rybołówstwo uzyskało certyfikat w dniu 7 września 2017 r.

Wprowadzanie usprawnień

Decyzją audytorów certyfikat został przyznany rybołówstwu jako certyfikat warunkowy i wiąże się ze spełnieniem przez rybaków szeregu warunków. Rybołówstwo zobowiązało się do opracowania ambitnego planu działania, którego realizacja zakłada wstrzymanie się od połowów tuńczyka błękitnopłetwego na okres w 7 lat, poprawę transparentności publicznych raportów, rewizję metod zarządzania, ulepszenie szkoleń, poprawę ochrony rekinów, płaszczek oraz tuńczyka błękitnopłetwego, a także poniesienie znaczących inwestycji finansowych w badania nad populacją delfinów.

Utrzymanie przez rybołówstwo certyfikatu jest uzależnione od spełnienia nadanych warunków. Certyfikacja rybołówstwa ważna jest przez okres 5 lat. Po ich upływie wymagana będzie jego ponowna pełna ocena.

Rybołówstwo w dalszym ciągu znajduje się na drodze do wprowadzenia usprawnień, jednak, jak wykazała kompleksowa ocena przeprowadzona przez zespół SCS Global Services, rybacy już teraz prowadzą swoje połowy w sposób zgodny z rygorystycznymi wymogami Standardu Zrównoważonego Rybołówstwa MSC.

Właśnie tego typu transformacyjne podejście, leży u podstaw Programu MSC, który powstał po to, aby je rozpoznawać obszary wymagające ulepszeń, motywować rybołówstwa do ich wprowadzania oraz nagradzać rybaków, którzy zarządzają łowiskami w sposób zrównoważony. Na pochwałę zasługuje przykład rybaków z rybołówstwa tuńczyka na północno-zachodnim podzwrotnikowym Pacyfiku za ich ogromny wysiłek, który pomaga zachować tę piękną część oceanu, jego dziką przyrodę oraz wiele społeczności, których byt i utrzymanie zależą od rybołówstwa w tym regionie.